BAŞLIKTAKİ ifade bizim geleneksel inançlarımıza biraz ters düşüyor. Kültürümüzde emeklilik bir köşede oturup, evde torunlarla ilgilenmek, bir şeylerle oyalanıp vakit geçirmek demektir. Arada bir boya ya da tamirat gibi el oyalayıcı işler yapmak, varsa çiçekleri sulamak ya da bir kahve köşesinde saatlerce vakit öldürmek…
Kötümser bir bakış açısıyla emeklilik yaşamın sonuna gelmenin tescilidir bir anlamda. Artık işe yaramaz bir “ihtiyar (!)” olarak önlenemez sonu sabırla beklemekten başka çare yoktur. Hele Batı
ülkelerindeki dolgun emeklilik maaşlarından mahrumsanız, genç emeklilik sizin için bir dert haline gelebilir. Dahası da var elbette: İş dünyasının dışına itilmişlik duygusu, kendini iyice yaşlanmış olarak görmek! Bu karmaşık duygular vücutta stres hormonlarının harekete geçirilmesi demektir. Sonunda ‘işe yaramazlığın’getirdiği duygularla ortaya çıkan onlarca sağlık sorunu ve ruhsal problem.
Oysa emeklilik, sosyal bir olgunun yeni yetişen kuşaklar için yarattığı zorunlu ekonomik dengenin yasal tarifinden başka bir şey değildir aslında. Siz yıllarca bulunduğunuz yerleri boşaltmalısınız ki sizden sonraki kuşaklara yer açılabilsin.
DEĞİŞEN EMEKLİLİK OLGUSU
Bundan 50-60 yıl önce Türkiye’de ortalama yaşam süresi 45-50 yıl civarındaydı. 50 yaşına gelen birine “ununu eleyip eleği duvara asmış ihtiyar” gözüyle bakılırdı. Bu gün ortalama yaşam süresi 75’leri geçti 80’lere gidiyor. Hormonların etkisi midir bilinmez, bu süre kadınlarda daha da uzun.
Türkiye ekonomik açıdan geliştikçe ömür uzuyor. Emekliliğin getirdiği geçim engellerini aşmak ve aktif hayata bir başka yoldan devam etmek çok önemli. Bu noktada bireysel emeklilik olanaklarının ve sağlık sektöründeki gelişmelerin büyük payı olduğu da unutulmamalı.
Bilim açısından bakıldığında insan hayatı ortalama 120 yıla programlanmış durumda. Bilimsel araştırmalar bunu açıkça ortaya koyuyor. DNA’nın işleyiş mekanizması incelendiğinde 20 yaşından sonra insan için adeta “katabolik bir yıkım süreci” başlıyor, insan her yıl hücresel üretim yeteneğinin yüzde l’ini yitiriyor. DNA’nın hayret verici özelliklerini dikkate alırsanız bu sessiz yıkımın 120 yaşında sona ermesi lazım. Amma ve lâkin modern hayatın yoğun stresi buna pek imkân tanımıyor.
Bir başka yaklaşım ise memeli hayvanlara uygulanan “X7 teorisi”. Bilim insanları bir hayvanın yaşam süresinin kemik gelişiminin yedi katı olduğunu bulmuş, tnsan ise kemik yoğunluğuna 20 yaşında ulaşıyor. Bu teori 120 yıllık ömür varsayımını destekler nitelikte.
Ve tabii bilimsel bakış açısıyla bir insanın 50 yaşında emekli olması kabul edilemeyecek bir durum. Örneğin. Amerika’da emekli olan bireyler ikinci baharlarını yaşamak adına kâr amacı gütmeyen kuramlarda görev alıyor, kazandıkları deneyimleri ihtiyaç duyan insanlara sunarak işe yaramanın sırrını keşfediyorlar. Kaldı ki. modern çağların emeklilik anlayışı artık günümüzde başka kolaylıklara endeksli. En başta da tüm kaygıları giderecek özel emeklilik planları var. Ülkemiz yeni yeni bu durumun farkına varıyor ve hayata daha rahat bakabiliyor.
Bu hafta sizlere 50 yaşlarında emekli olmuş bir insanın hangi işleri yapabileceğine ilişkin bazı basit örnekler vereceğim. Tabii sadece başlık olarak. Yoksa bu konu sayfalara sığmayacak kadar zengin. Bu konuda, ilkini bu hafta yayınlayacağımız iki bölümden oluşan bir çalışma yaptık,
GENÇLER BİLSE, YAŞLILAR YAPABİLSE
Her şey önce inanç ve kararlılıkla başlıyor. Nitekim ABD menşeli “Bureau of La-bor Statistics” (İşgücü İstatistikleri Bürosu) verilerine göre gelişmiş ülkelerdeki yaşlı nüfusun çalışma arzusu giderek yükselmekte.
Başlıkları sunarken insanlarımız arasında beyaz ya da mavi yakalı ayrımı gözetmedim. Daha çok emeklilikte mesleğinde uzmanlık yapma imkanı olmayanları hedef aldım. Örneğin, bir hekimin emekliliğinde serbest muayenehane açarak ya da bir özel klinikte çalışarak mesleğini devam ettirme şansı var. Mühendisler ve hukuk insanları için de öyle… Günümüz koşullarında bir öğretmen bile emekliliğinde başka bir kulvarda işine devam edebilir. Ama sıradan bir memur ya da işçi ne yapacak? Hele elinde işini devam ettireceği bir ‘umut’ yoksa…
Vereceğim örnekler sanatı, zanaatkarlığı, uzmanlığı olmayanlar için ufuk yaratmakla ilgilidir. Fazla sermaye gerektirmeyen, nispeten ucuz ama kazancı olan işler… Çağrışım yoluyla bunları çeşitlendirebilir, farklı yenilikler yaratabilirsiniz.
Gelişmiş toplumlarda emeklilerin tecrübelerine, değer yargılarına neden önem veriliyor? Örneğin, eskiden bizde olduğu gibi Japonya’da emekliler hala kral muamelesi görüyor. Çünkü tıpkı Fransızların söylediği gibi: “Gençler bilse, yaşlılar yapabilse..
Ve bu basit önerileri yaparken Amerika’dan kütüphaneme kattığım birkaç eserden yararlandım. Orada sadece bu konu üzerine uzmanlaşmış benim de tanıma şansına ulaştığım yazarlar var. Yer darlığından teferruata girmiyorum. Önemli olan toplu-mumuza, gelenek ve kaynaklarımıza uygun öneriler getirmek, çorbada bir miktar tuzumuzun bulunmasını sağlamak.
Emeklilerimize uzun ömürler ve ikinci bir çalışma hayatı diliyorum.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder